Less Than Zero

BIẾN MẤT NƠI ĐÂY
 

Less Than Zero của Bret Easton Ellis không hẳn là một tác phẩm hấp dẫn, nó chỉ như một quyển nhật kí được viết ra trong vô thức từ sự chán chường bất tận về một cuộc sống vô hồn của giới trẻ. Văn phong bình thường, đôi khi rối rắm, kết cấu rời rạc không chủ đích, cách kể chuyện đều đều thiếu sáng tạo, thiếu điểm nhấn … tất cả dường như muốn thách thức khả năng tập trung của ta, để ta phải uể oải mò mẫm trong cái bối cảnh hỗn độn của tác phẩm. Điểm duy nhất khiến ta dõi theo tới trang cuối cùng chính là cái nhìn lạnh băng của nhân vật. Một cái nhìn như không hề có.


 Mặc dù Less Than Zero đã được viết cách trên 25 năm, nhưng nó vẫn còn mang tính thời đại bởi cuộc sống của giới trẻ dường như không thay đổi sau ngần ấy năm. Đáng lẽ họ là những người trẻ được kỳ vọng lớn lên sẽ trở thành những người có địa vị, họ phải là những người được trao tặng những mĩ từ về sự đẹp đẽ, họ cần được nhìn nhận như một mầm sống của tương lai. Nhưng rồi, bằng một cách nào đó, với một lý do hợp lý nào đó, họ bị người ta gạt ra khỏi cuộc sống. Họ là những người trẻ bị bỏ quên bởi sự vô tâm của người lớn, bị bỏ lại phía sau cùng với mớ vật chất phù phiếm, để rồi họ đắm chìm trong rượu, họ say mê chất kích thích, họ vật vờ trong bar, họ vất vưởng trong sàn nhảy, họ làm tình chớp nhoáng, họ thức trắng đêm với các bữa tiệc. Người ta cứ để mặc họ như thế, quên đi tất cả những kì vọng giành cho họ, thậm chí là quên mất việc họ đã có dịp được tồn tại. 

Clay là nhân vật chính của tác phẩm, cũng là một trong số đó. Sau một thời gian đi học ở New Hamshire, anh về nhà vào dịp giáng sinh, trở về với những điều tồi tệ nhất. Anh dễ dàng hòa nhập vào nó, nhanh chóng diện những bộ comple đắt tiền, tụ tập với đám bạn ở các câu lạc bộ, hít cocain liên tục, hay ngủ với vài cô bạn hoặc thằng bạn mới quen. Độc giả có thể sẽ bị hoa mắt bởi hàng loạt cái tên được nêu ra, những cái tên của các cậu ấm cô chiêu, tên của các loại thuốc kích thích, tên của các nhà hàng sang trọng, những chiếc xe hơi đắt tiền, những hộp đêm tối tăm mù mịt,  những cái tên hào nhoáng của Nam California: The Roxy, Malibu, Sunset Boulevard, Universal Studio…  Đó dường như mới đúng là cuộc sống của Clay, một cuộc sống của cả một thế hệ trẻ “nổi loạn không mục đích”. Nếu bạn muốn tìm kiếm một chút gì đó của hoài bão, của lòng vị tha, của niềm tin, để có cớ tiên kiến cho một sự thay đổi nhỏ nhoi nào đó trong tính cách nhân vật, thì chắc chắn đó chỉ là những nỗ lực hoài công. Tất cả những gì bạn thấy là những người trẻ không hề có mục đích sống. Họ hoàn toàn vô cảm với những gì xảy ra xung quanh. Như Clay chẳng hạn, anh quan sát mọi người, chú ý đến những chi tiết nhỏ nhặt nhất, nhưng anh không hề quan tâm đến bất kì ai, kể cả cô bạn gái Blair và người bạn thân nhất Julian. Trong mắt anh có lẽ chỉ thấy một điều duy nhất: “những người trước mặt sao mà giống mình đến thế”. Cảm giác đó không hẳn là một nỗi thất vọng, một sự chán nản thưởng thấy mà là sự trống trải tưởng chừng như kéo dài vô tận khi ta phải đối diện với chỉ mỗi mình bản thân trong một khoảng thời gian thật dài, dài đến nỗi Clay có cảm giác như đang được biến mất, như thể anh không là ai cả. Và có lẽ chỉ những người trẻ như anh mới trải nghiệm được cái nỗi buồn ấy, buồn đến nỗi không một loại ecstasy nào có thể ngăn cản được:

"Khi còn ở Los Angeles, tôi có nghe bài hát của một ban nhạc địa phương. Bài hát mang tên "Los Angeles", có lời lẽ và hình ảnh thô bạo, gay gắt đến mức nó cứ vang vọng trong tâm trí tôi nhiều ngày. Những hình ảnh mà về sau tôi mới nhận ra là riêng tư, không phải do bất kỳ một người quen nào của tôi chia sẻ. Những hình ảnh tôi nhìn thấy là những con người phát điên phát rồ vì sống trong thành phố. Hình ảnh các ông bố, bà mẹ đói khát và thiếu thốn tới mức ăn thịt cả con cái mình. Hình ảnh những thanh thiếu niên trạc tuổi tôi, đứng trên mặt đường rải nhựa ngước lên trời và lóa mắt dưới ánh nắng. Những hình ảnh ấy cứ bám riết lấy tôi ngay cả khi tôi đã rời thành phố. Những hình ảnh bạo lực và tàn nhẫn đến mức dường như chúng là điều duy nhất gợi nhớ về thành phố này một thời gian dài sau đó. Sau khi tôi bỏ đi."

Clay và những người bạn của anh cũng có những thú vui bình thường khác như thích nghe nhạc rock, đi mua sắm, làm đẹp; hay lo lắng về cặp kính râm đang đeo có bị cong hay không, cà vạt thắt như thế có ổn hay không; họ xem MTV, xem chiếu bóng, chơi điện tử, đôi lúc lại huyên thuyên về những ý tưởng sáng tạo mới nghĩ ra. Nhưng những điều đó chỉ làm nặng nề thêm cái không khí của tác phẩm, đến mức khiến ta nghẹt thở, bởi cái tuổi trẻ lãng mạn, cái tuổi trẻ vô tư lự ấy nhạt nhòa đến mức dễ dàng bị bóp nghẹt bởi những sự kiện gây sốc, tàn nhẫn, trần trụi, vô tình, cứ liên tục xuất hiện. Clay từ từ tách mình ra khỏi đám đông vào những lúc ấy, như việc anh không cùng đám bạn xem một đoạn phim bệnh hoạn, từ chối hít heroin, bỏ đi khi được đề nghị cưỡng hiếp một con nhỏ chừng 13 tuổi, khóc lóc, ói mữa trong toilet khi thấy Julian bán mình cho một gã trung niên. Nhưng những cử chỉ này không đủ để anh trở thành một người khác, hoàn toàn tách khỏi đám đông xa lạ ấy, nó chỉ xuất phát từ nỗi buồn của tuổi trẻ, sự bất lực của cái cơ thể đầy cồn. Anh rốt cục, đến cuối cùng vẫn là một người vô hồn chỉ vô tình nhìn thấy những gì không nên thấy. Nhưng phải chi, phải chi có một ai đó vẽ ra cho anh một con đường khác, tốt đẹp và xứng đáng để bước đi hơn thì mọi việc có lẽ đã khác, đã hoàn toàn khác!  Những gì còn sót lại trong anh khi rời khỏi thành phố có lẽ chỉ là lời nói bâng quơ ban đầu của Blair: “Người ta sợ phải nhập làn ở Los Angeles” .

  Less Than Zero là một tác phẩm đáng đọc khi nó đã phơi bày lối sống ấy một cách thật chân thật dưới góc nhìn của người trong cuộc. Thông qua đó, tác giả muốn nhấn mạnh rằng Los Angeles thập niên 80 đã sản sinh ra một thế hệ mà sự tồn tại của mỗi cá thể dường như không bằng một con số không, vô nghĩa đến mức họ xuất hiện như những cái xác không hồn, không tình cảm. Tuy nhiên, nó không phải là lời đả kích mạnh mẽ vào nhận thức của giới trẻ thời kì đó mà chỉ như cuốn phim tài liệu được chiếu thật chậm cho xã hội xem, để những người có trách nhiệm nhận lấy trách nhiệm của mình và cải thiện nó, để cho tất cả biết một điều rằng: Sự tha hóa đang diễn ra hằng ngày và bất kì ai cũng có thể biến mất nơi đây mà không hề ý thức được điều đó!